Co się znajdzie na stole podczas Festiwalu Żydowskiego Jedzenia

TISZ Festiwal Żydowskiego Jedzenia, organizowany przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, który zacznie się w środę 16 października, tradycyjnie zagości przy stołach w warszawskich barach mlecznych, na targu żywności i po raz pierwszy w Warszawskich Browarach.

Będzie to okazja - jak zapewniają organizatorzy - do skosztowania dań inspirowanych kuchnią żydowską oraz poznania dawnych i nowych tradycji rzemieślniczych oraz nowych trendów kuchni żydowskiej.

Specjalnymi uczestnikami festiwalu, którego mottem jest "Rzemiosło", będą współcześni rzemieślnicy. Kiedyś stanowili nieodłączną część pejzażu w przedwojennych sztetlach i dużych miastach - dziś znów są doceniani.

"Tisz" w jidysz oznacza stół. To ważne słowo w wielu językach i sprzęt szanowany w wielu kulturach. W tradycji żydowskiej "tisz" oznacza również radosny czas spędzany na jedzeniu, piciu, śpiewaniu i rozmowach przy wspólnym stole. „Taki też będzie tegoroczny festiwal” - zapewniają jego organizatorzy z Muzeum POLIN. W czasie jego trwania będzie można gotować, piec, pleść, haftować, malować i spacerować, a przede wszystkim – degustować!

Festiwal rozpocznie „dzień targowy”. W środę 16 października Muzeum POLIN zaprosi na śniadanie na targu w Fortecy Kręglickich poprzedzone zakupami i spotkaniem z wytwórcami lokalnego, ekologicznego jedzenia.

TISZ to także dobra okazja, aby poznać zbiory z kolekcji POLIN związane z kulturą kulinarną; spotkanie z kolekcją „Oto obiekt. Wokół chleba” odbędzie się w czwartek 17 października. A w wyjątkowy piątkowy wieczór 18 października – po zgaszeniu świateł w muzeum – festiwalowi goście zasiądą przy stole w holu głównym do uroczystej kolacji szabatowej, przygotowanej z lokalnych i sezonowych produktów.

Mąka i wypieki będą jednym z głównych motywów siódmej edycji festiwalu. Dlatego nie zabraknie opowieści o warszawskich młynach. Od warsztatów piekarskich „W żydowskiej piekarni” przez spacer i wyprawę na warszawską Pragę śladem mąki i chleba, aż po polsko-włoską podróż historyczną i wypieki z Alessią Di Donato.

Muzeum POLIN wyruszy także w miasto w towarzystwie zaprzyjaźnionych instytucji, takich jaki Muzeum Warszawy, Państwowe Muzeum Etnograficzne i Muzeum Warszawskiej Pragi, oraz pozarządowych organizacji, np. Centrum Kultury Jidysz, JCC Warszawa.

Będzie też można się udzielać twórczo-rzemieślniczo, np. w wyszywaniu jidyszowych makatek z przysłowiami, malowaniu na szkle i wyplataniu koszyków na chleb z rodzinnym duetem wikliniarskim Siostry Plotą.

„TISZ Festiwal to jedyny w Polsce festiwal poświęcony wyłącznie żydowskiemu jedzeniu i żydowskiej kulturze kulinarnej. Tegoroczny zainspirowała aktualna wystawa czasowa w Muzeum POLIN +(Po)ŻYDOWSKIE… Sztetl Opatów oczami Majera Kirszenblata+. Jego obrazy przywołują m.in. dawne zwyczaje związane z tradycjami stołu i pracą rzemieślniczą w niedużych miasteczkach – dawnych sztetlach. Dlatego proponujemy przyjrzenie się współczesnym wytwórcom-rzemieślnikom. Tym odnawiającym sztukę pieczenia chlebów w małych, lokalnych piekarenkach, osobom produkującym żywność na niedużą skalę czy np. wytwórcom wiklinowych koszy. Ten rzemieślniczy i lokalny wymiar produkcji jest jednym z elementów, za którymi tęsknimy. Szczególnie w dużych miastach” – podsumowuje Magdalena Maślak, inicjatorka i kuratorka TISZ Festiwalu w Muzeum POLIN.

TISZ po raz pierwszy będzie codziennie obecny w Browarach Warszawskich, gdzie niektóre restauracje przygotują dania inspirowane kuchnią żydowską. W sobotę 19 października festiwal przypomni historię tego wyjątkowego miejsca – browaru i jego okolic.

„Browary Warszawskie są jednym z kluczowych punktów na kulinarnej mapie stolicy, ale też miejscem otwartym na promowanie kultury. (…) Nasi restauratorzy zadbają o współczesne interpretacje dań, które zabiorą gości w podróż po smakach przedwojennej Warszawy” – mówi Milena Nawrat, Marketing Manager z Echo Investment.

Przed Muzeum POLIN jak co roku wystawiona będzie kuczka, czyli świąteczny szałas, w którym obchodzi się święto Sukot.

POLIN zaprasza również do muzealnej restauracji Warsze, która z okazji festiwalu przygotowała specjalne degustacyjne menu. Wizytę można połączyć z odwiedzeniem trwającej już tylko do 16 grudnia wystawy „(po)ŻYDOWSKIE. Sztetl Opatów oczami Majera Kirszenblata”.

„Opowiada ona o codzienności przedwojennego sztetla, czyli miasteczka zamieszkanego przed wojną przez Polaków i Żydów. Przewodnikiem po nieistniejącym już świecie jest malarz Majer Kirszenblat. Wspominając Opatów swojej młodości, niezwykle barwnie przywraca pamięć o dawnych ludziach, wydarzeniach, codziennym życiu i zwyczajach. W obrazach pełnych kolorów, wyobraźni i humoru zobaczymy świat, którego już nie ma. Poznamy wspólną, zapomnianą historię” – mówi Marta Dziewulska, rzeczniczka POLIN. I dodaje: „O smakach dawnego Opatowa czy o tym, jak Majer zapamiętał przygotowania do świąt: szabatu i chanuki, będzie można posłuchać podczas sobotniego spaceru po wystawie czasowej - wraz z przewodnikiem zajrzymy do opatowskiej kuchni rodziny Kirszenblatów".

TISZ Festiwal w 2022 roku został laureatem Nagrody Europejskiego Dziedzictwa "Europa Nostra" za „ogromne znaczenie dla ludzi w całej Europie i silny przykład dla innych społeczności o podobnej historii”.

TISZ Festiwal organizowany przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN trwać będzie od 16 do 20 października 2024 r. (PAP)

autorka: Anna Bernat

abe/ miś/